In het zuiden van Jutland hebben gebeurtenissen in de geschiedenis gezorgd voor een eigen Deense variant van de high tea. Deze Zuid-Jutse koffietafel (Sønderjysk kaffebord), die bestaat uit een indrukwekkende verzameling koekjes en taarten, ontstond namelijk in de tijd dat Zuid-Jutland na de oorlog in 1864 in Duitse handen was gevallen. Je kunt er nog steeds van komen proeven. Wij deden dat op een wel heel bijzondere manier: tijdens een soort ‘gebakjesdag’ in het mooie stadje Tønder. Zeker een aanrader als je in Zuid-Jutland bent!
- Dit is mijn Top 10 met mooiste plekken in Denemarken en hier vind je mijn e-boek vol met tips voor als je voor het eerst naar Denemarken gaat
- Hier vind je tips over wat je kunt doen in Denemarken en hier reisgidsen voor Denemarken
- Kijk hier voor adresjes om te overnachten in Denemarken
- Lees hier over de mogelijke routes naar Denemarken
- Hier verzamel ik mooie reizen naar Denemarken van verschillende reisorganisaties en hier actuele kortingen en gratis extra’s
Hoe ontstond de Zuid-Jutlandse koffietafel?
De Zuid-Jutlandse koffietafel zou je dus kunnen zien als een soort Deense high tea. Maar er zit wel een hele geschiedenis achter, waardoor de koffietafel echt een symbool is van de Deense nationaliteit. Want nadat Zuid-Jutland in 1864 in Duitse handen was gevallen, hadden de Denen die er woonden een sterke behoefte om hun gevoel van Deens zijn te uiten. Maar Deense vlaggen uithangen mocht niet, net zo min als Deense liedjes zingen of zelfs Deens als voertaal gebruiken.
(Als je meer te weten wilt komen over de oorlog in 1864, waarbij Zuid-Jutland in Duitse handen viel, is een bezoek aan Historiecenter Dybbøl Banke een aanrader.)
Het bloed kruipt waar het niet gaan kan en dus kwamen de Denen die in het gebied dat toen Noord-Sleeswijk heette bij elkaar in buurthuizen. Daar hielden mensen toespraken om de moed erin te houden, spraken Deens met elkaar en zongen toch Deense liedjes. Een vergunning om alcohol te schenken of zelfs een eigen keuken hadden deze buurthuizen niet . Zo ontstond de gewoonte dat de huisvrouwen uit de omgeving allemaal zelf iets bakten en dat meenamen naar de bijeenkomsten. Ze wilden niet voor elkaar onderdoen, en dus werd het aanbod steeds rijkelijker. En om niemand te beledigen, moest je natuurlijk wel van alle meegenomen taarten en koekjes iets proeven. Dat is nog steeds het principe van de Zuid-Jutlandse koffietafel zoals je die nu kunt komen proeven als je op vakantie bent in Zuid-Jutland. Zorg dus wel dat je met een lege maag komt!
Waaruit bestaat de Zuid-Jutlandse koffietafel?
Als je ergens aanschuift voor de Zuid-Jutlandse koffietafel, kan het aanbod verschillen. Grofweg kun je verwachten dat je tussen de 12 en 30 verschillende koekjes, cakejes en taartjes kunt proeven. Maar het meest traditioneel is de volgende opbouw:
- 7 droge: er werd begonnen met de droge ‘stopcakes’ zoals broodjes en pretzels. Hiermee leg je een bodempje in je maag, zodat het luxere gebak er niet te hard doorheen gaat.
- 7 zachte: dan is het tijd voor gebak met laagjes en slagroom.
- 7 harde: de koekjes. In een tijd waarbji je de temperatuur van een oven nog maar moeilijk precies kon bepalen, waren dunne koekjes het summum van bakkunst.
Als je ergens van deze Deense high tea gaat genieten, kun je bepaalde traditionele gebakssoorten tegenkomen, zoals:
- Het wafeltje dat ‘goede raad‘ wordt genoemd. Het was namelijk zo dat deze wafeltjes op de restwarmte van het fornuis werden gebakken, als het eten op was en het huis aan kant. Dan hadden dochters tijd om bij hun moeder langs te gaan en onder het genot van een versgebakken wafeltje nog wat goede raad te krijgen.
- Een klein, licht koekje met de naam ‘niks‘. Dit eet je als laatste en daarna kan er echt niks meer bij in je buik.
- De traditionele roggetaart, vaak met een jam van blauwe bessen of bramen.
Het Sønderjysk Kagefestival in Tønder
Wij maakten op een ontzettend leuke manier kennis met de Zuid-Jutlandse koffietafel: we bezochten het ‘gebakfestival’ in Tønder. Nou is Tønder altijd al een heel leuk plaatsje om te bezoeken, maar een keer per jaar is een bezoek aan Tønder extra leuk. Tijdens het Sønderjysk Kagefestival kun je namelijk met een strippenkaart langs stalletjes in de straten van Tønder, om zo 21 soorten gebak van het Sønderjyske Kaffebord te verzamelen en proeven.
Toen we aankwamen in Tønder, begon net het officiële gedeelte van het festival. Op een podium stonden de taarten die dit jaar meededen aan de bakwedstrijd. Het thema voor de taarten was dit jaar ‘de Waddenzee’ en dat konden de deelnemers tot uitdrukking laten komen in de smaak en/of het uiterlijk van de taart. De burgemeester hield een praatje, de presentator en een oud-deelnemer van de Deense ‘Heel Holland Bakt’ waren er en de jury zat klaar om te proeven.
Wij wachtten de uitslag niet af, maar gingen zelf op pad met onze strippenkaarten. In de straten van Tønder konden we bij 7 stalletjes van bakkers uit Zuid-Jutland steeds 3 soorten gebak ophalen. Het was ons al opgevallen dat veel mensen met een handige bak rondliepen om het gebak mee te kunnen nemen. Want al na 1 stalletje zaten onze magen aardig vol! De handige draagbakken (eigenlijk een bakblik met een plastic deksel en handvatten) waren op meerdere plekken in de winkelstraten te koop, dus we haalden er zelf ook één. En later nog één, want de gebakjes bleven zich maar opstapelen.
Het was ontzettend gezellig om samen met de Denen en andere bezoekers van Tønder rond te lopen in het gezellige stadje en bij elk nieuw stalletje te ontdekken wat voor lekkers daar nu weer voor ons klaarstond. Zeker een aanrader dus! Deze keer was het festival op de laatste zaterdag van april, maar dat is geen vaste regel. Houd dus deze website in de gaten om te kijken wanneer het volgende taartenfestival in Tønder plaatsvindt.
Sønderjysk Kaffebord in restaurants
Buiten dit festival om kun je proeven van de Zuid-Jutlandse koffietafel in verschillende restaurants in Zuid-Jutland. Een van de mogelijke plekken is boerderij Hohenwarte in Højer. Daar is de voormalige koeienstal omgebouwd tot restaurant waar de taarten, cakejes en koekjes voor je worden klaargezet. Let op: er wordt niet elke dag een complete koffietafel gebakken natuurlijk, dus kijk van tevoren wanneer de Deense high tea wordt geserveerd (hier vind je de website van Hohenwarte). Losse onderdelen van de koffietafel kwamen we in veel cafés en restaurants tegen, zoals het café bij de molen van Højer en bij het kunstmuseum van Tønder. Een ander gouden adresje als je van taart houdt, is café Hattesgaard op Rømø.
Meer over Zuid-Jutland en de koffietafel
Wil je meer weten over de Zuid-Jutlandse koffietafel? Kijk dan ook nog even op de website van Visit Sønderjylland. Daar vind je niet alleen alles over deze Deense high tea en waar je deze kunt proeven, maar ook nog veel meer tips voor als je vakantie komt vieren in deze bijzondere regio die zo lekker dicht bij Nederland ligt.
Hier vind je mijn reisgids over Denemarken met al onze persoonlijke tips:
Wij werden uitgenodigd om Zuid-Jutland te bezoeken en onze ervaringen te delen op Stralend Denemarken.
Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.
