Vind jij lekker eten een belangrijk onderdeel van je vakantie? Dan kun je je hart ophalen in Denemarken. Tot voor kort dacht ik bij eten in Denemarken vooral aan hotdogs en enorme ijsjes. Maar sinds ik een proeverij mocht bijwonen waar negen Deense regio’s hun lekkerste lokale specialiteiten hadden meegenomen, heb ik een heel ander beeld gekregen. Wat denk je van oesters uit de Limfjord, zeewierchips uit de regio Horsens en whisky van de Deense westkust? Er blijken wijngaarden te zijn op Seeland, in Zuid-Jutland weten ze alles van koekjes en gebak, koffie uit Aarhus verovert de wereld en natuurlijk moet je ook de Deense drop (lakrids) gegeten hebben. Kortom: genoeg lekkers voor een complete culinaire rondreis door Denemarken. Ga je mee?
Ben je nog op zoek naar een fijne vakantiewoning in Denemarken? Bekijk dan hier de Landal-parken in Denemarken of vind de perfecte ‘losse’ vakantiewoning op de website van Sol og Strand.
- Dit is mijn Top 10 met mooiste plekken in Denemarken en hier vind je mijn e-boek vol met tips voor als je voor het eerst naar Denemarken gaat
- Hier vind je tips over wat je kunt doen in Denemarken en hier reisgidsen voor Denemarken
- Kijk hier voor adresjes om te overnachten in Denemarken
- Lees hier over de mogelijke routes naar Denemarken
- Hier verzamel ik mooie reizen naar Denemarken van verschillende reisorganisaties en hier actuele kortingen en gratis extra’s
Kennismaken met de Deense keuken
Voordat we van de lekkernijen uit de negen Deense regio’s mochten proeven, kregen we eerst wat meer te horen over misschien wel hét boegbeeld van de Deense keuken: smørrebrød. De Deense chef-kok Sune Axelsen van restaurant No. 10 in Aabenraa bereidde voor ons traditioneel smørrebrød, maar dan wel in ‘new Nordic style’. Dat smaakte niet alleen uitstekend, het zag er ook nog eens mooi uit. Tijdens een culinaire rondreis door Denemarken mag je smørrebrød dan ook zeker niet missen.
Maar er is meer. Zoals de Deense ambassadeur Jarl-Frijs Madsen vertelde, heeft Denemarken de laatste decennia jaren een enorme ontwikkeling doorgemaakt op culinair gebied. Het New Nordic Food Manifesto uit 2004 heeft hier een belangrijke rol in gespeeld. In dat manifest stond het voornemen om eenvoudige, pure gerechten te maken met lokale ingrediënten van het seizoen. Nu zijn zowel het beste restaurant ter wereld (Noma) als het één na beste restaurant ter wereld (Geranium) in Denemarken te vinden. De Financial Times noemt Kopenhagen zelfs de nieuwe Sillicon Valley voor de gastronomie.
Echt een mooie bestemming als je van lekker eten houdt dus. Maar waar moet je dan zijn? Op veel plekken in Denemarken zijn pareltjes te vinden. Hieronder geef ik je alvast wat ideeën. (En als je wilt, kun je je Deense proeverij ook overal in Denemarken beginnen door deze lekkernijen te halen in de Deense supermarkten.)
1. Gebak, eieren en gin uit Zuid-Jutland (Sønderjylland)
Je kunt je culinaire reis door Denemarken al vlak over de grens beginnen, helemaal in het zuiden van Jutland (het vasteland van Denemarken dat aan Duitsland vastzit).
Zuid-Jutlandse koffietafel
Zelf heb ik een zwak voor zoetigheid en ik voel me dan ook meteen thuis bij de Zuid-Jutlandse koffietafel (Sønderjysk kaffebord). Deze koffietafel omvat vaak wel meer dan 20 soorten koekjes en gebak, waaronder gode råd (wafels).
De koffietafel-traditie ontstond in de periode 1864-1920, toen Zuid-Jutland nog Duits was. De Duitsers verboden het de Denen om op openbare plekken samen te komen, Deens te praten, Deense liedjes te zingen en over politiek te praten. Om dit te omzeilen, richtten de Denen buurthuizen op waar ze privé-bijeenkomsten konden houden. Maar er was één probleem: die buurthuizen hadden geen keuken. Je kon er alleen koffie zetten. Als oplossing namen alle vrouwen een zelfgebakken taart, cake of lading koekjes mee om met zijn allen op te eten. Tegenwoordig wordt er tijdens speciale evenementen nog steeds een Sønderjysk kaffebord aangeboden. Als toerist in Denemarken kun je hier ook aan deelnemen (wel even van tevoren reserveren – dat kan onder andere hier en hier).
Meer over de Zuid-Deense koffietafel vind je op de website van de regio Sønderjylland. Er is zelfs een speciaal Sønderjysk Kagefestival!
Solaeg
Ook de Zuid-Jutlandse Solaeg-eieren hebben te maken met de nabijheid van Duitsland: de naam is afgeleid van het Duitse woord Soleier. Dit zijn hardgekookte eieren die vervolgens worden ingemaakt in zout water. Voordat de eieren worden ondergedompeld, worden er barstjes in de eierschaal gemaakt. Hierdoor krijgen de eieren een marmerpatroon. Vroeger stonden ze in herbergen in een grote weckpot met deze eieren op de balie. Ze werden dan gegeten met mosterd, tabasco en azijn. Tegenwoordig is solaeg een klassieker op de paastafel. Maar je vindt ze ook wel op de menukaart in cafés en restaurants. Lekker bij een biertje en een borrel!
Sønderborg Gin
Drink je liever gin? Dan mag je bekroonde, 100% biologische Sønderborg Gin niet overslaan. Deze traditionele gin wordt ambachtelijk geproduceerd in koperen distilleerketels. Dat gebeurt in kleine hoeveelheden: zo’n 45 genummerde flessen per batch. Sønderborg Gin wordt gedistilleerd met botanicals zoals citroen, kardemom, koriander, kaneel en grote engelwortel, uiteraard in combinatie met de juiste hoeveelheid jeneverbes. Drink deze gin puur met wat ijs, of als gin-tonic met een schijfje citroen en ijs.
2. Whisky uit Vesterhavet (de westkust van Jutland)
Toen wij op vakantie waren aan de westkust van Jutland (in de buurt van Ringkøbing Fjord en Hvide Sande), reden we ook een keer langs een bord dat de weg wees naar Stauning Whisky. We zijn er toen zelf niet naartoe geweest, maar ik wist dus wel al dat in deze regio whisky wordt gemaakt.
Dit whiskymerk begon als een idee van negen vrienden: hoe kunnen wij (niet gehinderd door enige ervaring op dit gebied) goede whisky maken? Dat ze met helemaal niets begonnen, had in ieder geval als voordeel dat ze een frisse kijk op het maken van whisky hadden. Het doel: een 100% Deense whisky die staat voor de regio en zich kan meten met de beste whisky’s ter wereld. Met rogge en gerst uit de directe omgeving en een kleinschalige, ambachtelijke productiemethode gingen ze in 2005 in een oud abattoir aan de slag.
Zo ontstond een karakteristieke whisky van New Nordic terroir. Hun timing was perfect, want New Nordic Food was populairder dan ooit. Steeds meer koks, bakkers en andere voedselproducenten kozen voor kleinschalig, ambachtelijk en lokaal. Zo kwam het dat Stauning Whisky al snel geserveerd werd in de beste bars restaurants – ook bij René Redzepi’s Noma. Maar de Denen waren niet de enigen die enthousiast waren: ook internationaal viel Stauning Whisky in de prijzen. Zeker proeven dus als je aan de westkant van Jutland bent.
Meer informatie vind je op de website van Stauning whisky.
3. Schelpdieren, zuivel en bier uit de regio Limfjord
Met al dat water is het niet verbazingwekkend dat veel lekkernijen uit de omgeving van de Limfjord schelpdieren zijn. Liefhebbers van oesters rekenen oesters uit de Deense Limfjord tot de beste ter wereld. Ik mocht ze zelf ook proeven: ik kreeg een oester met champagne (en een vorkje van Kaj Bojesen) van Venø Seafood – wat een luxe hapje! En ik kan oprecht zeggen dat het ook echt de lekkerste oester was die ik ooit heb geproefd. Deze oesters bleken uit het deel van de Limfjord te komen waar wij een mooie autorit langs uitkijkpunten rondom de Limfjord maakten.
Maar schelpdieren zijn niet het enige lekkers dat de Limfjord op culinair gebied te bieden heeft. Zo wordt er ook biologische kaas, boter, melk, yoghurt en meer gemaakt door Thise Mejeri. Deze zuivel is in heel Denemarken verkrijgbaar. Thise Mejeri ontstond in 1988, toen zeven boeren hun droom waarmaakten om op een duurzame manier biologische zuivel te gaan maken. Inmiddels zijn 73 biologische aangesloten bij Thise Mejeri. In de kaaswinkel van Thise Mejeri kun je de zuivelproducten proeven en kopen.
Daarnaast wordt er bier gebrouwen op het eiland Fur (waar wij deze mooie wandeling maakten). Microbrouwerij Fur Bryghus staat op de westpunt van het eiland. Het grondwater van Fur heeft unieke eigenschappen, die de basis leggen voor een lekker biertje: het wordt uitgebreid gefilterd door de lagen klei en vulkanische as in de bodem van het eiland. Het brouwen van het bier neemt enkele weken in beslag – maar dan heb je ook wat!
Meer lekkers dat de moeite waard is om te proeven in deze regio vind je op de website van Destination Limfjorden.
4. Zout, zoet en sterkedrank uit Noord-Jutland
Noord-Jutland is een bestemming waar we nog maar een heel klein beetje van hebben gezien en die sindsdien hoog op onze Denemarken-verlanglijst staat. Als we deze regio inderdaad beter gaan bekijken, moeten we blijkbaar niet alleen kijken, maar ook proeven. Want ook Noord-Jutland heeft veel lekkers voor ons in petto:
- Bjesk uit Skagen: Bjesk is een sterk alcoholisch drankje uit Skagen, dat gemaakt wordt van kruiden en bessen die in het wild groeien in de duinen, op het hoogveen en op de heide rondom Skagen. Om hier te groeien, moet je een sterk karakter hebben. Het kan hier flink waaien en koud worden, maar in de zomer kent dit stukje Denemarken ook veel zonuren. Die combinatie zorgt ervoor dat de kruiden en bessen krachtige smaakbommetjes zijn.
- Zout van het eiland Læsø: dit zout wordt gewonnen door zout grondwater te laten verdampen. Het zout is rijk aan mineralen en de unieke smaak heeft ervoor gezorgd dat zout van Læsø populair is bij koks en andere fijnproevers. Hier kun je een bezoek aan de zoutwinning brengen.
- Zeewier van het eiland Læsø: Læsø Tang produceert biologisch zeewier uit de schoonste wateren van Denemarken. Het zeewier kan gedroogd gegeten worden, maar ook in andere producten worden verwerkt, zoals pesto of tapenade.
- Aalborg Chokoladen: Als je in de stad Aalborg bent, ga dan even langs bij Aalborg Chokoladen. Hier wordt exclusieve, handgemaakte en hoogwaardige chocola gemaakt op basis van oude tradities en recepten van Konditori Kristine – een begrip in Aalborg in de jaren 30 van de 20e eeuw.
Meer over gastronomische ervaringen in het noorden van Jutland vind je op de website van Visit Nordjylland.
5. Koffie en gebak uit de regio Aarhus
De regio Aarhus, waar we laatst nog een leuke culinaire workshop hadden gevolgd, had iets meegenomen dat mij persoonlijk verraste: koffie! Het blijkt dat La Cabra Coffee uit Aarhus de wereld aan het veroveren is met de koffie die daar wordt gebrand. De stad Aarhus had altijd al een bruisende koffiecultuur, maar La Cabra is pas in 2012 begonnen in een klein winkeltje buiten het centrum. Inmiddels zijn er ook vestigingen in Bangkok en New York. In Aarhus zelf vind je 2 cafés en een bakkerij waarvan ik ook iets lekkers mocht proeven. Aanrader!
6. Kystlandet: boeren, bier en zeewier
Van de regio Kystlandet (een bij ons nog onbekend gebied tussen Middelfart en Aarhus) heb ik alvast een speciale food-plattegrond meegenomen, met daarop allemaal plekjes waar je lokaal geproduceerd lekkers kunt proeven. Een voorproefje:
- In de steden van Kystlandet vind je bijzondere restaurants, zoals Ji-Mi’s in Horsens (met maar 12 zitplaatsen en alleen gerechten van plaatselijke ingrediënten) en Vecchio Convento, een Italiaans restaurant in Odder waar 1x per jaar topkoks van over de hele wereld bijeenkomen. Ook bierliefhebbers zitten goed met onder andere bierfestival Beers behind Bars in oktober 2022 (in de oude gevangenis van Horsens) en lokale bieren bij Øl2go (ook in Horsens).
- Op het platteland geldt het principe van ‘farm to fork’. Je haalt hier je eten direct bij de boerderijwinkels en bij de stalletjes langs de weg. Stop zeker ook bij de boerderijwinkel en het restaurant van Fru Møllers Mølleri, en bij Brandbygegård waar biologisch en bijna uitsluitend (95%) met eigen ingrediënten wordt geproduceerd.
- Voor de kust van Oost-Jutland ligt een archipel met onder andere gerookte vis op Tunø, Vikingverhalen op Hjarnø, bizons op Alrø en smakelijk zeewier rondom ‘konijneneiland’ Endelave. Zeewier is gezond, lekker en duurzaam. Zeewier zorgt ervoor dat zeewater meer zuurstof kan opnemen, wat het leven in zee weer ten goede komt. Bovendien absorbeert zeewier CO2. Zeewier bevat 10 tot 100 keer zoveel vitaminen en mineralen als (gewone) groente en fruit. Daarnaast bevat het gezonde vezels, omega 3-vetzuren, veel proteïne en antioxidanten. Kortom: deze voedselbron (waarvan nog maar weinig gebruik wordt gemaakt ) zou wel eens heel belangrijk kunnen worden in de nabije toekomst. En in Denemarken zit je dan goed: van de meer dan 10.000 verschillende soorten zeewier die wereldwijd bestaan, komen er 350 voor in Denemarken.
Hier vind je meer over al het lekkers in Kystlandet.
7. Veel culinaire belevenissen op Funen (Fyn)
Funen (het eiland dat wij ooit verkenden vanuit Middelfart) heeft een mild eilandklimaat dat ideaal is voor het produceren van (seizoens)producten en specialiteiten. Er zijn veel kleine ondernemers die bijvoorbeeld koek en snoep, hartige hapjes, bier, wijn en sterkedrank maken. Je vindt ze onder andere in de boerderijwinkels, bij stalletjes langs de weg en op de markten die in veel plaatsen twee keer per week gehouden worden. Ook zijn op Funen volop (top)restaurants te vinden, zoals Falsled Kro bij Faaborg, Sortebro Kro en Restaurant Pasfall in Odense. Odense heeft sinds kort twee foodhallen – die moeten we maar eens gaan bezoeken, want dat vind ik zelf altijd erg leuk.
Wil je een hele culinaire route rijden over Funen? Hier vind je een bierroute, een wijnroute en een chocoladeroute. Chocolateproducenten Summerbird en Konnerup & Co experimenteren bij het maken van hun chocola met biologische en plaatselijke ingrediënten zoals duindoorn en dennennaalden – ik ben benieuwd wat voor bijzondere smaken dat oplevert.
8. Wijngaarden op Seeland
Hiervan had ik dus echt geen idee: op het schiereiland Røsnæs (en op andere plekken op het eiland Seeland) liggen wijngaarden. Ik heb wijn mogen proeven van Dyrehøj Vingaard en ook al zou je het misschien niet verwachten, deze Deense wijnen (vooral witte wijn, rosé en mousserende wijn) smaken erg lekker. Ze zijn zelfs meerdere keren in de prijzen gevallen – niet alleen binnen Denemarken, maar ook internationaal. Dit stukje Denemarken heeft minder regen, minder vorst en meer zon dan het landelijke gemiddelde. Tel daar de zeelucht, de geschikte grond én het feit dat de hellingen allemaal naar het zuiden zijn gericht bij op en het wordt duidelijk hoe de Denen dit voor elkaar hebben gekregen. Diverse wijnboeren bieden toeristen in Denemarken rondleidingen aan, waarbij ze meer vertellen over de productie en je natuurlijk ook laten proeven.
Meer over de wijn en andere streekproducten vind je op de website van Destination Sjaelland.
9. Zuid-Seeland en het eiland Møn
Tot slot nog enkele tips voor Zuid-Seeland en het eiland Møn, dat je vast wel kent van de witte krijtrotsen.
- Møn Dark Sky biscuits: deze crackers zijn net zo zwart als de nachten op het eiland Møn en enorm smaakvol. Net als alle MØN biscuits is deze Dark Sky-versie gemaakt met lokale ingrediënten – in dit geval bier van Bryghuset Møn.
- Appelsap van Engvang Fruktplantage op Stevns: hier kun je met eigen ogen komen kijken hoe de appels. peren, kersen, pruimen, rabarber, aardbeien, frambozen bosbessen, kruisbessen, bramen en aalbessen op de plantage groeien. En je kunt ze ook zelf komen plukken! Leuk om te combineren met een bezoek aan Stevns Klint.
- Lene Evers Chokolade: in de plaats Stege op Møn vind je de bijzondere chocolade van Lene Evers. Ik mocht er zelf eentje proeven van witte chocola met daarin een vulling van citroen en munt – heel bijzonder en lekker fris. Dit is echt een chocolaatje om uitgebreid van te genieten. Ook Lene gebruikt in combinatie met de beste chocola lokale ingrediënten zoals bessen en ander fruit van Møn, Bogø en Nyord. Je kunt hier ook zelf een workshop bonbons maken komen volgen.
Genoeg gegeten en gedronken? Vanaf Møn kun je met de ferry tussen Rødby en Puttgarden weer terug richting Nederland. Als dat geen lekkere reis is geweest…
Hoeveel de veerboot naar Denemarken (van Puttgarden naar Rødby) kost, hangt af van verschillende factoren. Op de website van Scandlines kun je invullen wanneer je met de ferry naar Denemarken wilt en met wat voor vervoer. Dan kun je de precieze prijs zien.
Je kunt zonder te boeken deze veerboot naar Rødby nemen. Maar het is wel voordeliger als je van tevoren boekt. Véél voordeliger zelfs als je lang van tevoren boekt! Daarnaast vonden wij het erg makkelijk dat je, als je van tevoren hebt geboekt, alleen maar de streepjescode die je per mail hebt ontvangen voor de scanner hoeft te houden en de slagboom gaat open. En geen stress onderweg: je kunt een ticket boeken voor een vast tijdstip, maar ook met een flexibele afvaart.
Hier vind je de algemene voorwaarden die gelden als je boekt bij Scandlines.
(Hier vind je nog een andere suggestie voor een rondreis Denemarken, gebaseerd op onze eigen eraringen – en hier kant-en-klare rondreizen die je kunt boeken bij verschillende aanbieders.)
Hier vind je mijn reisgids over Denemarken met al onze persoonlijke tips:
Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.
Leuke site waar ik op stuit, opzoek naar wat krege marmelade is. Gekocht op endelave. Ook Denen wisten niet wat het was en van Google-translate ga je lachen: reiger. Ik vermoed kleine pruimpjes. Weet jij wat het is?
Nee helaas, ik weet het ook niet!