6 culturele hotspots in Denemarken die je niet mag missen

Waar denk jij aan als je aan Deense cultuur denkt? Aan Vikingen misschien? Of aan Scandinavisch design? Voordat wij voor het eerst naar Denemarken gingen, wisten we verder eigenlijk niet zo heel veel over de Deense cultuur en geschiedenis. Wat bleek: er valt heel wat te ontdekken in dit kleine landje.  In deze blogpost neem ik je mee naar 6 belangrijke culturele hotspots in Denemarken. En het handige is: ze liggen allemaal dicht bij elkaar in het Hart van Jutland.

Ben je nog op zoek naar een fijne vakantiewoning in Denemarken? Bekijk dan hier de Landal-parken in Denemarken of vind de perfecte ‘losse’ vakantiewoning op de website van Sol og Strand.

1. Kongernes Jelling – Home of the Viking Kings

Kongernes Jelling is een heel bijzondere plek in Denemarken. Zo bijzonder, dat bijna elke Deen er minstens één keer in zijn of haar leven naartoe wil. Maar ook voor niet-Denen is Kongernes Jelling een unieke plek. Niet voor niets staat deze plek op de werelderfgoedlijst van UNESCO.

Hier in het ‘Home of the Viking Kings’ staan twee enorm belangrijke runenstenen van meer dan 1000 jaar oud. Op de oudste, opgericht door Vikingkoning Gorm den Gamle (de Oude) voor zijn vrouw Thyra, wordt voor het eerst de naam Denemarken vermeld. De tweede, opgericht door Gorms zoon Harald Blauwtand, markeert de bekering van Harald en zijn onderdanen tot het christendom. (Goed om te weten trouwens: oorspronkelijk hadden de runenstenen decoraties in kleur, zoals je hier en daar nog op replica’s of gerestaureerde exemplaren kunt zien.)

Aan weerszijden van de twee runenstenen staan twee heuvels. De kleinste was een grafheuvel en er wordt vermoed dat in de grafkamer Gorm en Thyra hun laatste rustplaats hebben gekregen van hun zoon Harald Blauwtand. Je zou denken dat de andere heuvel dan ook een grafheuvel was – dat dacht ik tenminste wel. Maar in deze heuvel zijn geen grafkamer en geen stoffelijke overschotten gevonden.

Om de twee heuvels lagen stenen in de vorm van een schip, om de reis naar het Walhalla te symboliseren. En zo’n grote Vikingkoning als Gorm den Gamle had natuurlijk ook een groot schip nodig, dat kun je wel zien. De oorspronkelijke stenen zijn er niet meer, maar de vorm van het steenschip is met platte stenen aangegeven in het landschap. Daaromheen is een moderne reconstructie te zien van de houten palissade die om dit hele terrein stond. Daarbinnen stonden vroeger ook nog drie langhuizen.

Maar hoe zit het nou met die tweede heuvel, zonder graf? Wilde Harald gewoon laten zien dat hij – na de eerste – best nóg een heuvel kon maken, en zelfs nog groter? Of zou hij hem misschien als grafheuvel voor zichzelf in gedachten hebben gehad, maar van gedachten zijn veranderd? Op een gegeven moment kwam Harald namelijk tot de conclusie dat het wel zo gunstig zou zijn om zich te bekeren tot het christendom. En als Harald de Vikingkoning dat deed, gold dat natuurlijk ook voor zijn onderdanen.

Deze kerstening betekende ook afscheid van allerlei heidense gewoontes, zoals het begraven van Vikingkoningen met benodigdheden in een grafheuvel en/of scheepsgraf. Harald liet zelfs de resten van zijn vader opgraven en herbegroef ze in een kistje in het eerste christelijke kerkje dat hier werd opgericht. Dat staat er natuurlijk niet meer, maar in het witte kerkje dat vandaag de dag tussen de heuvels staat, is op de vloer aangegeven waar Gorm is herbegraven.

Op deze historische plek, direct bij de heuvels, de runenstenen en het kerkje (dat nog steeds in gebruik is), staat een beleveniscentrum waar je je helemaal kunt onderdompelen in de geschiedenis van de Vikingen, het christendom en… de Bluetooth-technologie! Want wist je dat Bluetooth naar Harald Blauwtand is genoemd? Het Bluetooth-tekentje op je telefoon is zelfs een combinatie van de H en de B in runenschrift.

Het Home of the Viking Kings is zeker geen museum waar je nergens mag aankomen. Sterker nog: je wordt zelfs uitgenodigd om in actie te komen. Alles wat oranje is, is bedoeld om aan te raken en daarmee breng je delen van de tentoonstelling tot leven. Een bijzondere plek in dit beleveniscentrum is bijvoorbeeld de installatie waar je zelf door het vagevuur loopt en verlicht aankomt in het Walhalla. Dat zie je ook in deze video die ik maakte over onze vakantie in het Hart van Jutland.

Kongernes Jelling – Home of the Viking Kings is een leuke en interessante plek voor jong en oud. Kinderen mogen gratis naar binnen, volwassenen moeten een kaartje kopen. Hier vind je actuele bezoekersinformatie zoals de openingstijden

Ga je op vakantie in deze regio en wil je weten wat je hier zoal kunt zien en doen? Dan is dit Stralend Denemarken Magazine over het Hart van Jutland misschien interessant voor je.

2. Kasteelstad Kolding

Van de Vikingtijd gaan we naar de middeleeuwen, toen in Kolding het koninklijke kasteel Koldinghus werd gebouwd. De basis werd gelegd in de 13e eeuw, toen Kolding op de grens van het koninkrijk Denemarken en het hertogdom Sleeswijk lag. Vanaf hier kon goed in de gaten worden gehouden of er een vijandige invasie ophanden was.

Net als bij andere kastelen werd Koldinghus in de loop der eeuwen uitgebreid en aangepast. Zo werd in de 16e eeuw de strategische functie minder belangrijk, en werd het kasteel omgebouwd tot koninklijke residentie. Die werd weer minder belangrijk toen de macht in Denemarken zich steeds meer concentreerde in Kopenhagen.

Tijdens de Napoleontische Oorlogen vocht Denemarken samen met Spanje en Frankrijk tegen onder andere Zweden en Engeland. De Spanjaarden die toen verbleven in Koldinghus, vonden Denemarken maar koud. Ze probeerden het kasteel daarom flink warm te stoken. Dat ging mis en in 1808 veranderde een grote brand het kasteel in een ruïne. Lange tijd bleef dat zo, maar inmiddels is het kasteel gerestaureerd. Dat is wel zo gedaan, dat je goed kunt zien welke delen oud zijn, en welke delen nieuw. Dat is – vonden wij – op een schitterende manier gedaan. Zo combineert dit kasteel het verre verleden toch weer met modern Scandinavisch design.

Een oud interieur heeft het kasteel dus niet meer – dat is allemaal verlorengegaan. In plaats daarvan zijn er verschillende tentoonstellingen te zien. Toen wij er waren, konden we het servies Flora Danica bewonderen, en jurken van de Deense prinses Benedikte.

Ook worden bezoekers van alle leeftijden uitgenodigd om zich te verkleden als koning, koningin, prins of prinses. Je mag ook een kijkje nemen in het atelier waar de kleding wordt gemaakt.

Hier vind je actuele informatie over de toonstellingen en openingstijden van Koldinghus in Kolding.

3. Vestingstad Fredericia

Fredericia – dat klinkt niet echt Deens. Dat klopt – de vestingstad heette oorspronkelijk Frederiksodde. Hij werd in 1650 opgericht door de Deense koning Frederik III. Voor die tijd was hier alleen maar een moerasgebied: Bersodde. Maar Frederik wilde hier een vestingstad stichten, die hij naar zichzelf noemde. Aan twee kanten bood het water bescherming, aan de andere kanten moest – naar Nederlands voorbeeld – een wal komen in de vorm van een gekartelde kwartcirkel. Er waren inmiddels kanonnen, die ervoor zorgden dat stenen muren makkelijk uit de weg te ruimen waren. Aarden wallen waren nu effectiever dan kastelen.

Binnen de stadswallen werd een strak stratenplan aangelegd in de vorm van een dambord. Dat was meteen lekker makkelijk om doorheen te marcheren. En omdat Frederik de ambitie had om hier uiteindelijk de hoofdstad van te maken, gaf hij ze koninklijke straatnamen die je ook in Kopenhagen tegenkomt, zoals Kongensgade (Koningsstraat), Dronningens Gade (Koninginnestraat), Prinsens Gade (Prinsenstraat) en Prinsessegade (Prinsessenstraat). Het liefst had hij ook nog kanalen gehad zoals in Venetië, en als bekroning een kasteel. Maar zo ver is het nooit gekomen.

Hoge gebouwen waren trouwens ook verboden in Fredericia, want daar zou de vijand op kunnen mikken. Zelfs de kerken hadden oorspronkelijk geen toren. Later was er nog een wet die voorschreef dat torens in geval van een aanval verwijderd moesten kunnen worden.

Het vestingstadje had ook bewoners nodig. Die werden gedwongen om te verhuizen uit de omringende dorpen, maar ook gelokt met bijvoorbeeld gunstige belastingvoorwaarden en godsdienstvrijheid. Zo komt het dat veel joden, hugenoten, katholieken en andere mensen met een (in die tijd) ‘afwijkend’ geloof zich in de nieuwe vestingstad vestigden. Ook een nieuwe naam moest de plek aantrekkelijk maken: niet meer Frederiksodde, wat nog steeds aan het vroegere moeras deed denken, maar het chic aandoende Fredericia.

Helaas pakte het plan met de vestingwal niet zo goed uit. Binnen een paar jaar na de aanleg van de wal werd Fredericia ingenomen door de Zweden. Een deel van de vestingwal is weggeslagen en omdat hij niet meer compleet is, kan de vestingwal van Fredericia helaas niet worden opgenomen op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Maar je kunt er nog wel steeds over wandelen, want er is nu een groot stadspark aangelegd. Daar kom je onder andere de witte watertoren tegen, die je overdag kunt beklimmen. Vlakbij staan de Poort van Denemarken en het beeld van de dappere soldaat (met vredestak en bajonet naar het motto van Fredericia: gewapend voor vrede).

Er is veel te vertellen over Fredericia. Daarom is een rondleiding met een gids zeker een aanrader. Maar je kunt ook op eigen houtje deze stadswandeling door Fredericia maken.

4. Broedergemeente Christiansfeld

We gaan nog een stapje verder in de geschiedenis, naar het in 1773 gestichte stadje Christiansfeld. Dat staat als enige stad in Denemarken op de werelderfgoedlijst van UNESCO en dat komt door de bijzondere architectuur. Christiansfeld is namelijk het best bewaard gebleven voorbeeld van Moravische stedenbouw.

Het plaatsje is gesticht door de Evangelische Broedergemeente (ook wel de Moravische kerk). De leden van deze gemeente, de Moravische broeders of ook wel ‘hernhutters’, kregen door de Deense koning Christiaan VII een veld toegewezen om hun eigen leefgemeente op te richten. Daarnaast hoefden ze de eerste tien jaar geen belasting te betalen en mochten ze in het verder Lutherse Denemarken hun eigen geloof aanhangen. Ook betaalde koning Christiaan 10% van de bouwkosten van nieuwe woningen. Als dank aan de koning werd Christiansfeld naar hem genoemd.

Als je Christiansfeld gaat bezoeken, kun je het beste beginnen aan het kerkplein dat de kern van de gemeente vormde. Aan het plein staan behalve de kerk van de Broedergemeente onder andere ook nog het Søstrehus, de pastorie en het huis van de provoost. Het Brødrehus, woningen voor gezinnen en voor communes voor weduwen (Enkehuset) en ongetrouwde mannen en vrouwen, een school, winkels en een hotel (want gastvrijheid was belangrijk voor de Broedergemeenschap) stonden aan de twee parallelle straten die langs het plein lopen: Nørregade en Lindegade. Deze indeling zie je ook terug in andere Moravische kerkgemeentes (bijvoorbeeld die in Zeist), want die werden gebouwd volgens een vast patroon.

Wat opvalt aan de architectuur in Christiansfeld is de eenvoud en eenheid. Er staat vooral laagbouw van gele bakstenen met rode dakpannen. Veel gebouwen zijn al gebouwd tussen 1773 en 1800, maar hebben nog steeds hun oorspronkelijke functie. Bezoekers van Christiansfeld gaan vaak ook even naar Gudsageren, de symmetrische begraafplaats van Christiansfeld.

Peperkoeken

Behalve om de bouwstijl staat Christiansfeld ook nog bekend om de peperkoeken die er al sinds 1783 gebakken worden volgens een geheim recept. Ze schijnen bekend te zijn in heel Denemarken en daarom wordt Christiansfeld ook wel de Peperkoekstad genoemd.

Adventssterren

Als je tijdens je bezoek aan Christiansfeld stervormige versieringen ziet hangen, dan komt dat doordat de Herrnhut-broederschap ook bekendstond om de Moravische adventssterren.

christiansfeld in denemarken

5. Skamlingsbanken

Skamlingsbanken is het hoogste punt van Zuid-Jutland. Je bevindt je er 113 meter boven de zeespiegel en kijkt uit op een golvend landschap (gevormd door de laatste ijstijd) en het water van de Kleine Belt (Lillebælt).

Maar Skamlingsbanken is niet alleen een bezoekje waard vanwege de mooie ligging en de wandelmogelijkheden. Het is ook een belangrijke plek in de geschiedenis van de eenwording van Denemarken. Tijdens de Sleeswijk-Holsteinste kwestie (in de 19e eeuw) werden hier bijeenkomsten gehouden om te strijden voor het recht om Deens te mogen spreken. Later werd er gedemonstreerd voor het vrouwenkiesrecht én geprotesteerd tegen de opmars van de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1945 kwamen hier wel 100.000 mensen bijeen om de bevrijding te vieren.

Er zijn hier dus heel wat belangrijke toespraken gehouden. Meerdere monumenten verwijzen naar belangrijke momenten en personen. En niet voor niets staat hier de hoogste vlaggenmast van Denemarken. Stap zeker even het informatiecentrum binnen om meer te weten te komen over de historische momenten die hebben plaatsgevonden op Skamlingsbanken.

6. Architectuurstad Vejle

En zo komen we aan in de 21e eeuw. Voor een kijkje in de moderne Deense cultuur moet je in de stad Vejle zijn, aan de Vejle Fjord. Daar, vlak bij de jachthaven, zijn twee mooie staaltjes Scandinavisch design te zien:

  • Voor The Wave/Bølgen haalde architectenbureau Henning Larsen inspiratie uit de beroemde Opera in Sydney (van de Deense architect Jørn Utzon) en het golvende landschap rondom de Vejle Fjord.
  • Fjordenhus is een werk van de hand van de Deens-IJslandse Olafur Eliasson, die ook het regenboog-panoramapad in Aarhus ontwierp. Het gebouw staat in het water, maar via een bruggetje kun je de begane grond verkennen, waar ook enkele kunstwerken van Olafur Eliasson hangen. Als je meer wilt weten, kun je een rondleiding volgen via Vejle Museerne.

In parkeergarage Havneøens P-hus (adres: Kahytten 2) kun je met parkeerschijf 2 uur gratis parkeren vlak bij deze twee gebouwen. Maar let op: alleen op een deel van het dak van deze parkeergarage. De andere delen zijn betaald parkeren. Houd de blauwe bordjes in de gaten met de pijlen die aangeven vanaf waar je gratis kunt parkeren. En vergeet niet je parkeerschijf zichtbaar neer te leggen – dat is sowieso op veel plekken in Denemarken slim om te doen.

Elders in Vejle kun je in het gratis toegankelijke Kulturmuseum een veenlijk uit de ijzertijd komen bekijken: de Vrouw van Haraldskær. En zo is de cirkel rond: van oud naar modern en weer terug.

veenlijk in Vejle

Ook naar het Hart van Jutland?

Je kunt in het Hart van Jutland dus zonder ver te hoeven rijden een tijdreis maken van een veenlijk uit de ijzertijd via runenstenen uit de Vikingtijd en middeleeuwse kastelen naar moderne architectuur. In een paar dagen kun je op die manier zo’n 3000 jaar aan Deense geschiedenis doorkruisen en heel wat te weten komen over de Scandinavische cultuur.

Buro Scanbrit heeft hiervoor een speciale culturele autovakantie: Reis in het Hart van Jutland. Het is een 5-daagse reis waarbij je verblijft in een appartement met hotelservice in Kolding aan de voet van het kasteel en op 5 minuten lopen van het centrum. Wij verbleven hier ook en vonden het echt ideaal – hier lees je meer over ons verblijf. Bij deze reis is de toegang tot Koldinghus en museum Trapholt al inbegrepen. En Kolding is een prima uitvalsbasis voor bovenstaande culturele hotspots in Denemarken, vonden wij!

Hier vind je mijn reisgids over Denemarken met al onze persoonlijke tips:

Wij verkenden het Hart van Jutland in samenwerking met Buro Scanbrit en Destination Trekantområdet.

Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.

Sandra van Bijsterveld
Sandra van Bijsterveld

Leuk dat je er bent! Mijn naam is Sandra van Bijsterveld. In 2013 begon ik met bloggen en inmiddels doe ik dat fulltime. Op Stralend Denemarken deel ik mijn persoonlijke ervaringen en tips voor een vakantie in Denemarken met je. Op andere websites blog ik over onze vakanties in Zweden, Noorwegen en Finland, en over Scandinavische lifestyle.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ik ga akkoord met het privacybeleid.